Zum 25 Jahre Jubiläum und Weltkongress «Robots op tournee» des Labors für Kunstmatige intelligentie aan de Universiteit van Zürich (AI Lab) waren gestern Samstag Roboter, Cyborgs, Interessierte und Robotik Fans aus der ganzen Welt nach Zürich, mitten ins Industriequartier, in die Giessereihalle Puls 5 gepilgert, um Roboter aus Korea, Japan, USA und Europa zu sehen. Nebst der Präsentation des «Star» Roboters Roboy sorgten ein Weltrekordversuch eines Gehroboters, eine Roboterflugshow, ein Robotertheater und echte Filmroboter wie C-3PO, R2-D2, dem Terminator en Sonny van I, Robot voor entertainment. De financiering voor Roboy kwam onder meer tot stand via crowdfunding en zoals vaste lezers van de Crypt weten heb ik gedoneerd aan het project en wilde daarom graag zien of het logo van Dravens Tales from the Crypt, oftewel mijn schedel, daadwerkelijk op de achterkant van de mensachtige Roboy werd.
Aufgerufen zum Kongress «Robots on Tour» hat Rolf Pfeifer, der Direktor des Labors für Künstliche Intelligenz der Uni Zürich. Er forscht seit über 25 Jahren an so genannten humanoiden Robotern, deren Bauweise und Funktionen denen des Menschen nachempfunden sind. Neben menschenähnlichen Robotern erforscht er auch solche, die aussehen wie Fische oder Quallen. Die besten dem Menschen nachgebauten Roboter versammelten sich am 8. und 9. März in Zürich und Forscher aus aller Welt zeigten, warum sie Maschinen menschliche Züge geben wollen. Dies hat seinen guten Grund. «Die Roboter von früher waren zu schwer und zu sehr wie Maschinen konstruiert», sagt Pfeifer. «Wir müssen sie einfacher machen, dann werden sie auch besser. Wir wollen Roboter so bauen, dass sie in die Gesellschaft integriert werden könnten.» Deshalb kopieren Robotiker Bewegungen, aber auch Oberflächen und sogar Gesichtsausdrücke des Menschen, denn die Natur ist immer noch das beste Vorbild.
Als je robots in bijvoorbeeld de zorg wilt inzetten, mogen ze er niet uitzien als vorkheftrucks. Robots worden al ingezet als dienstverlener in huishoudens en zorg. Het inzetten van zulke onpersoonlijke, stille helpers voor routinewerk kan zinvol zijn, maar het ontbreekt hen aan compassie en menselijke warmte. Er worden pogingen ondernomen om dit tekort te compenseren met hightech opvolgers van knuffels of poppen. De zeehondenrobot Paro (Personal Robot) werd in Japan ontwikkeld voor therapeutische doeleinden en was ook te zien. De knuffelige, witte zeehond is uitgerust met sensoren die op aanraking reageren, zijn eigen naam begrijpt en zijn natuurlijke rolmodel op bedrieglijk realistische wijze imiteert. De elektronische knuffelbegeleider wordt gebruikt in Japanse bejaardentehuizen en maakt daar deel uit van de activeringstherapie.
Het robotica-onderzoek neemt toe en tegenwoordig worden robots gebouwd waar je een paar jaar geleden nooit van had durven dromen. Een blik in de toekomst laat zien hoe de interactie tussen mens en robot eruit zou kunnen zien. Robots moeten ons leven gemakkelijker maken en, naarmate de tijd verstrijkt, zoveel mogelijk op mensen lijken. Verschillende robots van over de hele wereld hebben een visum voor Zürich gekregen, waaronder Affeto uit Osaka en Kenshiro uit Tokio in Japan, Kibo, Silbot, Kist en Mero uit Zuid-Korea en Ranger uit de VS die hun vaardigheden demonstreerden. Naar mijn mening ontbraken Asimo van Honda en Aibo van Sony, maar ze konden zeker niet alle vertegenwoordigers van de divisie in Zürich laten zien. De Robo Soccers zorgden voor groot vermaak op het voetbalveld, quadrocopters zorgden voor een fascinerende vliegshow en een robottheater zorgde voor cultureel vermaak voor de gasten.
Maar wat kunnen deze intelligente machines doen? En hoe gaan we om met deze machines? Machines zijn lange tijd superieur geweest aan schakers. Gespecialiseerde machines en robots zijn op bepaalde gebieden al superieur aan mensen en dit vakgebied zal zich in de toekomst nog verder uitbreiden. Intelligentie is een van de meest gewaardeerde waarden in onze samenleving. Om deze reden wekken intelligente robots ook angst op omdat ze doen denken aan science fiction, Hollywood en Terminator. Intelligente machines hebben al veel taken van de mens overgenomen: ze rekenen, stofzuigen of lassen motoren aan elkaar. Ze zijn in veel opzichten superieur aan ons omdat ze sneller, betrouwbaarder en goedkoper zijn. Daar hebben we geen last van zolang het om individuele activiteiten en specialisten gaat, maar hoe menselijker de machines zijn, hoe meer ze ons zorgen baren. Met het evenement probeerde het AI Lab deze ontwikkelingen op een onderhoudende en innovatieve manier aan te pakken en kunstmatige intelligentie met een breed publiek te bespreken.
Met Roboy hebben we gekozen voor een Android die als ambassadeur en pionier dient voor een nieuwe generatie robots die in de toekomst onze leefruimte met ons zullen delen en nuttige taken zullen uitvoeren. Roboy is een onderzoeksplatform waar mensen kunnen leren hoe ze intelligente systemen kunnen bouwen. Met een schattige robot als Roboy proberen de onderzoekers enerzijds de angst van mensen weg te nemen dat ze vervangen kunnen worden door machines en anderzijds kunnen mensen aan zijn voorbeeld zien hoe ver het onderzoek momenteel is gekomen en begrijpen dat er is nog veel werk aan de winkel. Robots kunnen net zoveel als mensen.
Bij Roboy zijn 15 laboratoria en 40 ingenieurs betrokken, en media over de hele wereld hebben bericht over het ongebruikelijke project. Zaterdag werd het voor het eerst aan het publiek gepresenteerd. De anatomie van Roboy is gebaseerd op die van mensen. Het heeft kunstmatige pezen en beweegt daardoor soepeler. Hij kan praten, gezichten herkennen en heeft zijn eigen gezichtsuitdrukkingen. Roboy daarentegen kan nog niet staan of lopen. De productie van humanoïde robots stelt onderzoekers voor grote uitdagingen: snelle, zachte bewegingen of een robuuste, flexibele, zachte huid zijn zeer moeilijk na te bootsen.
Sommige tentoongestelde machinemensen bleven echter niet gespaard van het demonstratie-effect, namelijk de wet van Murphy. Er waren voetbalspelende robots die kantelden in plaats van schoppen – al waren die waarschijnlijk gebaseerd op menselijke rolmodellen, die het liefst ongecontroleerd omvallen als het om worst gaat. Er waren ook modellen die vanwege een technisch probleem volledig staken, waaruit blijkt dat nog niet alle kinderziektes zijn verholpen.
Tiefer in den Kinderschuhen als vorgesehen steckte auch das Forschungsprojekt Roboy des Labors für künstliche Intelligenz der Universität Zürich. Dieses wollte sein Werk nach einer rund neunmonatigen Bauzeit pünktlich zum Auftakt der «Robots on Tour» auf einem kleinen Velo übers Messegelände schicken – doch sitzt die Maschine diese Tage mehrheitlich auf einem Podest anstelle eines Sattels und führt ein paar wenige ferngesteuerte Handbewegungen aus. «Wir hätten seine Beine mit zusätzlichen Muskeln ausstatten müssen. Dazu hatten wir schlichtweg zu wenig Zeit», sagt Techniker Serge Weydert. Ein weiteres grosses und ungelöstes Problem ist die Energieversorgung: Der Roboter ist bislang auf eine externe Stromquelle angewiesen. Nichtsdestotrotz war es sehr interessant, die Entwicklung von Roboy zu verfolgen und so war wie versprochen auch das Logo der Gruft, das Schädelchen auf dem Rücken von Roboy zu sehen, wie die Fotos beweisen. Rundum war die Veranstaltung sehr gelungen. Trotz längerer Wartezeiten beim Eintritt zu «Robots on Tour», offensichtlich war der Anlass komplett ausverkauft, war es äusserst interessant zu sehen, was die Technik der Gegenwart Zustande kriegt und wie weit die Forschung heutzutage ist.